Alternatywne sposoby parzenia kawy, czyli czym jest alternatywa kawowa?

Alternatywne metody parzenia to dla największych miłośników kawy temat powszedni i dobrze znany. Dla laików i amatorów niekoniecznie. I choć od jakiegoś czasu alternatywy kawowe stają się w naszym kraju coraz bardziej popularne, to wciąż dla niektórych pojęcia Chemex, Drip, French Press, czy AeroPress wciąż brzmią obco. Jeśli akurat znajdujesz się w tej drugiej grupie lub chciałbyś poszerzyć swoją wiedzę na temat najbardziej znanych alternatywnych metod parzenia kawy – zapraszamy do lektury!

Sposoby parzenia kaw alternatywnych

W zależności od tego, jaką metodą przygotowujemy kawę alternatywną, można wyróżnić kilka podstawowych typów parzenia. Biorąc pod uwagę sposoby wprowadzenia wody do naczynia, wyróżnia się:

• infuzję,
• gotowanie,
• perkolację,
• metody wykorzystujące zasady ciśnienia.

Kiedy zmielone ziarna i woda są w stałym kontakcie podczas całego procesu parzenia, mówimy o infuzji. Taki sposób ekstrakcji wykorzystuje między innymi French Pressy, Clever Dripper i Sowden SoftBre. Gotowanie zachodzi głównie w tygielkach do kawy. Te niewielkich rozmiarów naczynia przypominające stylowe dzbanuszki, pozwalają na przygotowanie tradycyjnej kawy po turecku.

Perkolacja polega na swobodnym przelewaniu się wody przez zmielone ziarna. Tę metodę wymagająca wstępnego parzenia (pre-infuzji) używają między innymi drippery, chemexy, perkolatory, zaparzacze typu phin i woodneck dripy. Ciśnienie wytwarzane samoczynnie lub siłą własnych rąk wykorzystują w swoim działaniu z kolei kawiarki, Aeropressy i syfony.

Poznając alternatywne sposoby parzenia kawy, możemy natknąć się także na podział ze względu na technikę. Metoda grawitacyjna polega na powolnym przelewaniu wody przez kawę. Dokładna ekstrakcja pozwala wypłukać z mielonych ziaren związki chemiczne i oleje, dając klarowny i pozbawiony osadu napar. Taki styl parzenia wykorzystują m.in. drippery i chemexy.

Ekstrakcja immersyjna zakłada namaczanie mielonych ziaren w wodzie, a następnie precyzyjne oddzielenie ich od naparu. Tę metodę można zauważyć we French Pressie, Aeropressie, syfonie, czy Clever Dripperze.

Czym jest alternatywa kawowa?

Wraz ze wzrostem świadomości konsumentów dotyczącym jakości kawy, pochodzenia ziaren, profili smakowych itp. rośnie zapotrzebowanie na alternatywne metody parzenia kawy. Dlatego też coraz więcej kawiarni i restauracji zaczyna specjalizować się w tego typu ekstrakcji. Bariści, wykorzystując najlepsze ziarna z segmentu speciality, serwują klientowi nowej jakości napar.

Kawami alternatywnymi z zasady delektuje się w przytulnym kawiarnianym wnętrzu. Raczej nie zabiera się ich na wynos w papierowym kubku i porannym pośpiechu. Właśnie sposobem konsumpcji różni się także alternatywa kawowa od klasycznego espresso. Kawę z Chemexa, Dripa, czy French Pressa pije się powoli, rozkoszując się bogactwem smaku i aromatu.

Tylko którą metodę parzenia wybrać, kiedy dopiero zaczyna się swoją przygodę z kawą na wyższym poziomie? Poniżej przedstawiamy charakterystykę i sposoby parzenia najbardziej popularnych alternatyw kawowych.

Chemex, Drip, French Press – najpopularniejsze alternatywy kawowe

Chcąc uzyskać lekki, klarowny, pozbawiony osadu, goryczki i cierpkości napar wybierzmy Chemex. To szklane naczynie o charakterystycznej formie łączy decanter na kawę i karafkę. Urządzenie to jest nie tylko funkcjonalne, ale także świetnie się prezentuje. Wymyślone przez chemika Petera Schlumbohma, wykorzystuje kształt klepsydry, który pozwala na powolną, dokładną ekstrakcję przelewową. Z racji tego, że Chemexy korzystają z grubych papierowych filtrów, ziarna do nich powinny być mielone nieco grubiej, niż do innych opisywanych tu metod parzenia. Ta alternatywa sprawdzi się na pewno w przypadku większej ilości gości. W najbardziej pojemnych naczyniach można przygotować jednocześnie nawet 10 filiżanek aromatycznego napoju.

Bardziej znana od Chemexa jest niewątpliwie kawiarka. Zwana także moka pot, makinetką czy kafetierką częściej stosowana jest w domowym zaciszu, aniżeli w gastronomii. Prosty, a zarazem charakterystyczny w wyglądzie czajniczek ustawiony na dodatkowym źródle ciepła, to doskonała alternatywa dla drogich ekspresów automatycznych. Mechanizm działania kawiarek opiera się na wytwarzanym wewnętrznie ciśnieniu. Proces ten daje niezwykle aromatyczny i intensywny napar w smaku przypominający klasyczne espresso. Bo to właśnie z potrzeby uzyskania dobrej kawy w domowym zaciszu, zrodził się pomysł na samo stworzenie kawiarki. Jej twórcą był nikt inny jak sam Alfonso Bialetti – późniejszy założyciel jednej z najbardziej rozpoznawalnych włoskich kawowych marek.

Drugą niezwykle znaną metodą alternatywną, od lat wykorzystywaną w wielu polskich domach jest French Press. Wysoki pojemnik z tłokiem zakończonym bardzo drobnym sitkiem przydatny jest nie tylko podczas parzenia kawy, ale także do przygotowywania ziół, liściastej herbaty i… spieniania mleka. Zaparzacz opatentowany w Stanach Zjednoczonych przez włoskiego projektanta Attilio Calimaniego pierwotnie miał być jednak przeznaczony wyłącznie do kawowej infuzji. Prekursor dzisiejszego French Pressa został wynaleziony jednak nie w USA, a we Francji. Stąd też do dziś dzbanek z tłokiem nazywany jest również francuską prasą. Dobrze przygotowane napary we French Pressie są lekko szorstkie w smaku, a jednocześnie dobrze zbalansowane. Doskonale zastępują klasyczne parzenie po turecku. Dlatego też ta metoda wymaga grubego mielenia ziaren i wody o odpowiedniej temperaturze (88-90^oC).

Coraz większe uznanie wśród kawowych smakoszy zyskuje kolejna przelewowa metoda, czyli Dripper. Najbardziej popularne modele V60 to opatentowane przez japońską firmę Hario zaparzacze w kształcie stożka. Wykonane z ceramiki, szkła, plastiku, miedzi i metalu działają na zasadzie perkolacji. Woda swobodnie przepływająca przez kawę, umieszczoną w filtrze, zaparza ją i skapuje do dolnego naczynia, co pozwala uzyskać napój o herbaciano-bursztynowej barwie. Łagodny, często lekko owocowy napar przypadnie z pewnością do gustu miłośnikom delikatnych kaw o wysublimowanym smaku. Warto zaznaczyć, że o finalnym smaku naparu z Dripa decyduje nie tylko rodzaj użytych ziaren, czy temperatura i jakość użytej wody, ale także sama forma urządzenia, rodzaj użytych filtrów, liczba otworów do przelewania, a nawet kształt i kierunek tłoczeń na ściankach.

Mniej znany i jednocześnie jeden z najmłodszych sposobów parzenia alternatyw odbywa się za pomocą Aeropressu. Wynaleziony przez Alana Adlera sprzęt, to wynik miłości do kawy ciśnieniowej połączonej z chęcią przygotowywania jej w każdych warunkach – bez użycia ekspresu. AeroPress, czyli cylindryczna komora z tłokiem i sitkiem działa na zasadzie strzykawki. Pozwala uzyskać zróżnicowane smakowo i aromatycznie napoje o odmiennej gęstości. Kawę w tym urządzeniu można przygotowywać metodą tradycyjną – zalecaną przez producenta lub odwróconą – opracowaną przez kawowych specjalistów.

Kofeina, antyoksydanty i składniki mineralne, czyli co tak naprawdę znajduje się w alternatywnych naparach

Alternatywy kawowe podobnie, podobnie jak kawa z ekspresu czy parzona po turecku, mają swoje właściwości. W zależności od wyboru metody parzenia odpowiednia ilość naparu może dostarczyć nam większej lub mniejszej ilości kofeiny, antyoksydantów i minerałów. Jak wynika z badań przeprowadzonych w Szwajcarii w 2020 roku, różnice w zawartości związków chemicznych występują względem konkretnej metody.

Z testów porównujących 5 różnych metod przygotowywania kawy (drip, ekspres ciśnieniowy, French Press, AeroPress, prosta infuzja) wynika, że najwięcej wapnia przyswoimy, pijąc kawę z ekspresu. Najwięcej magnezu zawiera natomiast napój z AeroPressu – podobnie jest w przypadku występowania chromu, manganu, potasu i fosforu. Najbogatszym źródłem cynku okazało się klasyczne espresso. Najwięcej żelaza uzyskano w ekstrakcji w drippie, najmniej we French Pressie.

Podczas tych samych analiz badawczych zmierzono potencjał antyoksydacyjny wyżej wymienionych kaw. Tu najwyższą zależność wykazały napoje z ekspresu ciśnieniowego, a najniższą z AeroPressa. Zupełnie inną tendencję zauważono w badaniu dot. polifenoli. W przewadze występują one w kawach z AeroPressa, w mniejszości w napojach z francuskiej prasy.

Ciekawe wyniki przedstawiają też inne badania, podczas których kawę przetestowano pod względem zawartości kofeiny. Okazało się, że klasyczne espresso z ekspresu ciśnieniowego ma więcej tego związku chemicznego niż alternatywne metody parzenia. Testy wykazały, jaka ilość kofeiny znajduje się w poszczególnych typach kaw:

• espresso 25 ml – od 2,4 do 4,5 mg/ml,
• americano bądź kawa filtrowana 200 ml – od 0,4 do 1,4 mg/ml,
• French Press 100 ml – od 0,2 do 0,5 mg/ml,
• kawiarka 30 ml – od 0,7 do 5,4 mg/ml.

Analizując wyniki, należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że ilość kofeiny w poszczególnych typach kaw alternatywnych może różnić się w zależności od grubości mielenia, metody parzenia, temperatury wody i czasu ekstrakcji.

Cold Brew – modna alternatywa na lato

Cold Brew to kawa przygotowywana metodą na zimno. Uznawana przez wielu za świetną alternatywę dla napojów mrożonych na bazie espresso, jest wyjątkowo prosta w przygotowaniu. Doskonała na letnie upały, może przynieść ukojenie w postaci orzeźwiającego napoju, którego przyrządzenie zajmuje nie więcej niż 2 minuty! Na efekty Cold Brew trzeba jednak poczekać nieco dłużej – od kilku do nawet kilkunastu godzin.

Chcąc przyrządzić kawę typu Cold Brew, najlepiej jest użyć ziaren typu speciality, czyli tych przeznaczonych do alternatywnych metod parzenia. Do samego przygotowania zimnego napoju potrzebne jest zaledwie szklane naczynie, świeżo mielona kawa, waga i lodowata, przefiltrowana woda. Po odpowiednim czasie od wymieszania rozdrobnionych ziaren z cieczą wystarczy napój przelać przez filtr i można cieszyć się zaskakującym w smaku, pozbawionym goryczy napojem.